Böbrek Üstü Bezi (Adrenal Bez) Kitleleri Hakkında Genel Bilgi
Böbrek üstü bezleri, her iki böbreğin üzerinde yer alan ve vücudun hormon dengesini sağlamada kritik rol oynayan küçük organlardır. Bu bezlerde gelişen kitleler genellikle "adrenal insidentalomalar" olarak adlandırılır, çünkü çoğunlukla başka nedenlerle yapılan görüntüleme tetkikleri sırasında tesadüfen tespit edilirler. Adrenal kitlelerin büyük çoğunluğu iyi huylu (benign) olmakla birlikte, bazı durumlarda hormon salgılayarak veya büyüyerek çeşitli belirtilere neden olabilirler. Belirtiler, kitlenin hormon salgılayıp salgılamadığına, boyutuna ve iyi huylu veya kötü huylu (malign) olup olmamasına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Hormon Salgılayan Kitlelerde Görülen Belirtiler
Eğer adrenal bezi kitlesi aşırı miktarda hormon üretiyorsa, bu durum çeşitli klinik tablolara yol açabilir. Salgılanan hormonun türüne göre belirtiler farklılık gösterecektir:
- Aldosteron Fazlalığı (Conn Sendromu): Adrenal bezden aşırı aldosteron hormonu salgılanması durumudur.
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon) ki bu genellikle ilaçlarla kontrol altına alınmakta zorlanılır.
- Kas güçsüzlüğü ve kramplar.
- Sık idrara çıkma, özellikle geceleri (noktüri).
- Aşırı susama (polidipsi).
- Kanda düşük potasyum seviyeleri (hipokalemi).
- Kortizol Fazlalığı (Cushing Sendromu): Aşırı kortizol hormonu üretimi ile karakterizedir.
- Vücutta yağ dağılımında değişiklikler (yüzde yuvarlaklaşma "ay dede yüzü", boyun ve gövdede yağ birikimi).
- Kol ve bacaklarda incelme.
- Ciltte incelme, kolay morarma ve çatlaklar (striae), özellikle karın bölgesinde.
- Yüksek tansiyon ve kan şekeri seviyelerinde yükselme (diyabete eğilim).
- Kadınlarda adet düzensizlikleri, erkeklerde cinsel istekte azalma.
- Kemik erimesi (osteoporoz) ve sırt ağrıları.
- Ruh halinde değişiklikler, depresyon veya anksiyete.
- Adrenalin ve Noradrenalin Fazlalığı (Feokromositoma): Genellikle adrenal bezin medulla kısmından kaynaklanan, aşırı katekolamin (adrenalin, noradrenalin) salgılayan tümörlerdir.
- Ani ve şiddetli ataklar halinde gelen yüksek tansiyon (hipertansif krizler).
- Şiddetli baş ağrısı.
- Terleme.
- Çarpıntı (taşikardi).
- Solgunluk veya yüzde kızarma.
- Aşırı sinirlilik veya panik atak benzeri belirtiler.
Hormon Salgılamayan (Fonksiyonel Olmayan) Kitlelerde Görülen Belirtiler
Bu kitleler herhangi bir hormon salgılamadıkları için genellikle belirti vermezler ve tesadüfen saptanırlar. Ancak, çok büyüdüklerinde (genellikle 4-5 cm'den büyük) çevre dokulara baskı yaparak aşağıdaki belirtilere yol açabilirler:
- Karın bölgesinde, özellikle sırt veya yan taraflarda dolgunluk hissi veya ağrı.
- Mide bulantısı veya erken doyma hissi (kitle mideye baskı yaparsa).
Kötü Huylu (Malign) Kitlelerde Görülebilecek Ek Belirtiler
Adrenal bez kanserleri (adrenokortikal karsinom) nadir görülür ancak agresif olabilir. Bu tür kitlelerde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- İstenmeyen kilo kaybı.
- İştahsızlık.
- Sürekli halsizlik ve yorgunluk.
- Karın bölgesinde elle hissedilebilen kitle.
- Kitle başka organlara yayılmışsa (metastaz), o organa ait belirtiler (örneğin, karaciğer metastazında sarılık, akciğer metastazında nefes darlığı).
Önemli Uyarılar
- Yukarıda listelenen belirtilerin birçoğu, adrenal kitleler dışındaki birçok farklı sağlık sorununda da görülebilir. Bu nedenle, bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz, kendi kendinize tanı koymak yerine mutlaka bir doktora başvurmalısınız.
- Adrenal kitlelerin teşhisi, fizik muayene, kan ve idrar testleri (hormon seviyelerini ölçmek için) ve görüntüleme yöntemleri (ultrason, BT, MRI) ile konulur.
- Her adrenal kitle tedavi gerektirmez. Doktorunuz kitlenin boyutuna, hormon salgılayıp salgılamadığına ve kötü huylu olma şüphesine dayanarak uygun tedavi veya izlem planını belirleyecektir.
|
