Beyinde kitle ameliyatı nasıl yapılır?

Beyin kitle ameliyatı, beyinde bulunan anormal bir doku büyümesini (tümör, kist vb.) çıkarmak veya küçültmek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Ameliyatın amacı, kitlenin neden olduğu semptomları hafifletmek, tanı koymak (biyopsi) veya mümkünse tümörü tamamen ortadan kaldırmaktır. Beyin ameliyatları, yüksek hassasiyet gerektiren kompleks prosedürlerdir ve genellikle nöroşirürji uzmanları tarafından gerçekleştirilir.

Ameliyat öncesinde, kapsamlı bir değerlendirme yapılır. Bu süreç şunları içerir:

• Görüntüleme Tetkikleri: Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI), Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve bazen Anjiyografi gibi yöntemlerle kitlenin tam yeri, boyutu, şekli ve çevresindeki kritik yapılarla (kan damarları, sinirler) ilişkisi haritalanır.
• Nörolojik Muayene: Hastanın beyin fonksiyonları (güç, duyu, denge, konuşma, görme vb.) değerlendirilir.
• Genel Sağlık Kontrolleri: Kan testleri, EKG ve akciğer filmi gibi tetkiklerle hastanın ameliyata uygun olup olmadığı belirlenir.
• Ameliyat Planlaması: Cerrah, görüntüleme sonuçlarını kullanarak ameliyatın en güvenli yolunu belirler. Bazen "nöronavigasyon" adı verilen, beyin içinde GPS benzeri bir kılavuzluk sistemi kullanılır.

Kitlenin özelliklerine göre farklı cerrahi yaklaşımlar mevcuttur:

• Açık Kraniotomi: En yaygın yöntemdir. Kafatasında bir kemik flebi (kapak) çıkarılarak beyne ulaşılır. Kitle çıkarıldıktan sonra kemik yerine yerleştirilir ve sabitlenir.
• Biyopsi: Tam bir çıkarma işlemi yerine, sadece tanı koymak için küçük bir doku örneği alınır. Stereotaktik biyopsi olarak adlandırılan bu yöntemde, kafatasına açılan küçük bir delikten iğne ile girilerek hedefe ulaşılır.
• Endoskopik Cerrahi: Endoskop adı verilen ince, esnek bir tüp ve kamera ile burun gibi doğal açıklıklardan veya küçük kesilerden girilerek ameliyat yapılır. Genellikle hipofiz tümörleri gibi belirli kitlelerde kullanılır.
• Uyanık Beyin Ameliyatı (Awake Craniotomy): Beynin dil veya motor fonksiyonlardan sorumlu kritik bölgelerine (elokent alanlar) yakın tümörlerde uygulanır. Hasta ameliyat sırasında uyandırılır ve bu fonksiyonlar test edilerek cerrahın güvenli bölgelerde çalışması sağlanır.
• Lazer İnterstisyel Termoterapi (LITT): Minimal invaziv bir yöntemdir. Kafatasında küçük bir delik açılarak lazer probu yerleştirilir ve kitle yüksek ısı ile tahrip edilir.

Genel bir açık kraniotomi ameliyatı şu aşamalardan oluşur:

• Anestezi: Hasta genel anestezi altına alınır. Uyanık ameliyatlarda ise lokal anestezi ve sedasyon uygulanır.
• Kafa Cildinin Açılması: Cerrah, kitleye en uygun ulaşımı sağlayacak şekilde saçlı deride bir kesi yapar.
• Kraniotomi: Özel bir testere (kraniotom) ile kafatası kemiğinden bir parça geçici olarak çıkarılır ve "kemik flebi" olarak saklanır.
• Dura Açılması: Beyni saran sert zar olan dura kesilerek beyin yüzeyine ulaşılır.
• Kitleye Ulaşma ve Çıkarma: Nöronavigasyon, ultrason veya intraoperatif MRI gibi teknolojilerle kitle bulunur. Cerrah, mikrocerrahi aletler (mikroskop, aspiratör, bipolar forseps) kullanarak kitlenin sağlıklı beyin dokusundan ayrılmasını ve çıkarılmasını sağlar.
• Kapatma: Kitle çıkarıldıktan sonra dura dikilir, kemik flebi yerine yerleştirilir ve plak-vida sistemi ile sabitlenir. Son olarak cilt katları kapatılır.

Ameliyat sonrası hasta, yoğun bakım ünitesinde veya özel bir serviste yakından izlenir. İyileşme süreci kişiye ve ameliyatın kapsamına bağlıdır.

• Hastanede Kalış: Genellikle birkaç gün ile bir hafta arasında değişir.
• Rehabilitasyon: Fizik tedavi, konuşma terapisi veya mesleki terapi gibi destekler gerekebilir.
• Olası Riskler ve Komplikasyonlar: Her beyin ameliyatında olduğu gibi, enfeksiyon, kanama, kan pıhtısı, beyin ödemi, nöbetler ve beyin fonksiyonlarında geçici veya kalıcı hasar (felç, konuşma bozukluğu, hafıza problemleri) riski bulunur.

Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir. Her hasta ve her kitle benzersizdir. Ameliyat kararı, hazırlık süreci, cerrahi teknik ve iyileşme süreci, nöroşirürji ekibi tarafından hastanın özel durumuna göre belirlenir ve detaylı bir şekilde hastaya açıklanır.